LORD ROBERT BADEN POWELL (1857-1941)

Lord Robert Baden-Powell (1857-1941) założył skauting na początku XX wieku w Anglii. Do dzisiaj sercem metody skautowej pozostaje jego pedagogiczna intuicja, żeby młodzi byli wychowywani przez młodych, a cały proces odbywał się poprzez czyn, działanie. Metoda harcerska przyczyniła się (i nadal to robi) do wychowania milionów młodych ludzi na całym świecie.

Chłopiec inny niż pozostali

Robert uczył się w szkole Charterhouse. Dyscyplina była surowa, ale chłopiec uciekał często do lasu tuż za szkołą, mimo, że przebywanie w nim było zabronione. Musiał wykazywać się czujnością, żeby nie zostać odkrytym przez nauczycieli. To nie przeszkodziło mu w wymyślaniu wielu gier, obserwowaniu zwierząt i gotowaniu na „ogniskach bezdymnych” – żeby uniknąć zdemaskowania. Był postrzegany jako sumienny uczeń, dobry sportowiec i towarzyski chłopiec pełen wyobraźni. Ale nie uważano go za geniusza. Razem z braćmi, często miał okazję poznawać wieś, obozować i pływać kajakiem. Takie dzieciństwo mocno ukształtowało jego zamiłowanie do życia na świeżym powietrzu i zaradność.

Kariera wojskowa

W 1876 wstąpił do wojska. Na egzaminie wstępnym zajął drugie miejsce, co wszystkich zaskoczyło. Jako porucznik w armii brytyjskiej w Indiach rozwijał swój talent sportowy, zmysł obserwacji i umiejętności związane z życiem na łonie przyrody. Przez jakiś pełnił służbę wywiadowczą w Rosji. Następnie w 1899 został pułkownikiem i objął dowództwo nad 1000 ludzi stacjonujących w garnizonie Mafeking w Afryce Południowej, który był oblegany przez Burów.

Oblężenie trwało 217 dni, podczas których B.P. wykazał się zaradnością i sprytem. Utworzył w mieście pomocnicze służby złożone z niepełnoletnich chłopców, którzy pełnili role posłańców, strażników i pomocników sanitariuszy. Opór ludzi obleganych w twierdzy Mafeking był uważnie śledzony przez całą brytyjską prasę. Wyzwolenie miasta 16 maja 1900 r. zmieniło B.P. w bohatera narodowego. Został utytułowany stopniem Generała majora. Zorganizował południowoafrykańską policję konną.

Na początku kariery wojskowej, w czasie szkoleń militarnych, zwracał szczególną uwagę na ducha inicjatywy oraz umiejętność obserwacji. Sam został świetnym zwiadowcą wojskowym i wytrenował wielu innych zwiadowców (ang. zwiadowca – scout): tak by umieli odznaleźć drogę i możliwie zlokalizować wroga, być w stanie poruszać się na wrogim albo nieznanym terenie.

„Wskazówki dla zwiadowców”

B.P. opublikował swoje obserwacje o zwiadzie w 1899 w małej broszurze przeznaczonej na użytek wojska: „Wskazówki dla zwiadowców”. Nie wiemy jak została przyjęta w armii brytyjskiej, ale wiemy, że kiedy B.P. wrócił do Anglii, był dość zaskoczony, że jego książka zyskała zainteresowanie nauczycieli i młodych chłopców, którzy znaleźli w niej inspiracje na gry i aktywności.

Jako żołnierzowi okresu kolonializmu, zależało mu na potędze Anglii. Uważał, że zależy ona od zdrowia, edukacji i rzetelnego wypełniania obowiązków obywatelskich przez wszystkich rodaków. Był zaskoczony, kiedy odkrył jak bardzo młodzi chłopcy z przedmieść Londynu, nie dbający o zdrowie, bezczynni i leniwi, często popełnijący drobne przestępstwa, różnią się od młodych żołnierzy, których szkolił na dwóch kontynentach – silnych, energicznych i otwartych. Kiedy zagospodarował nastolatków z Mafeking jako sygnalistów i zwiadowców podczas oblężenia (żeby utrzymać ludzi na murach obronnych), zaobserwował również, że można powierzyć młodym chłopcom odpowiedzialne zadania – jeśli tylko poważnie sę ich potraktuje.

Wielu chłopców pisało do niego listy, a on zawsze szczerze im odpowiadał. To wszystko zainspirowało go do zaplanowania i rozpoczęcia działań, żeby wykorzystać dla dobra chłopców wszystkie techniki, które poznał w trakcie swoich kampanii.

Narodziny skautingu

W sierpniu 1907 pojechał z około dwudziestoma chłopcami na wyspę Brownsea na eksperymentalny obóz. Utworzył pięcioosobowe zastępy, dowodzone przez jednego z chłopców i uczył ich różnych umiejętności, korzystając z gier oraz ćwiczeń zaczerpniętych ze swojej metody. Zarówno chłopcy jak i B.P. ocenili rezultaty bardzo pozytywnie. Następnie, rozdział po rozdziale, opublikował książkę pod tytułem „Skauting dla chłopców”, która jest uznawana za „Biblię skautingu”. Według autora, oferuje klubom i ruchom młodzieżowym nową metodę wychowawczą, która jest owocem jego doświadczeń; opiera się na prawie, przyrzeczeniu, życiu w zastępie i aktywnościach na świeżym powietrzu. Książka sprzedała się bardzo szybko w milionach egzemplarzy.

Wkrótce po wydaniu książki „Skauting dla chłopców”, chłopcy zaczęli spontanicznie tworzyć własne zastępy, coraz częściej poza istniejącymi strukturami. B.P. został zobligowany do zorganizowania tego nowo narodzonego ruchu. W 1910 r., przy wsparciu króla Anglii Edwarda VII, zrezygnował ze swojej kariery wojskowej i poświęcił cały swój czas skautingowi. Od tego momentu rozpoczyna się historia światowego skautingu.

Zwiadowcy (skauci) pokoju

Życie Baden-Powella zakończyło się w Kenii 8 stycznia 1941. Jego dom został nazwany „PAXTU” – to neologizm, który może oznaczać „pokój dla Ciebie” albo “pokój z Tobą”. Do głównych cech charakterystycznych skautingu założonego przez Baden-Powella należy takie wychowanie dzieci i młodych ludzi wszystkich ras, języków, kultur, religii i warunków społecznych, żeby stali się – w przeciwieństwie do żołnierzy, których szkolił – „zwiadowcami (skautami) pokoju”, to znaczy ludźmi szczęśliwymi, pożytecznymi i aktywnymi. Skauting rozwija się nieustannie od momentu jego utworzenia i jest niewątpliwie największym na świecie niezależnym i apolitycznym ruchem wychowawczym, opartym na wolontariuszach. Każdy harcerz i harcerka, wszyscy razem i z osobna, na wszystkich poziomach struktur, starają się być wierni przesłaniu założyciela:

“Starajcie się zostawić ten świat choć trochę lepszym, niż go zastaliście”.